«БШГӨО» ЖШС экспедициялық жасағы құрамында:экспедициялық жасақтың бастығы С.Ж. Мақамбетов,ихтиология зертханасының аға ғылыми қызметкері Г. М. Абылайсанова,кіші ғылыми қызметкер Ж. М. Баккожа,гидробиология және гидроаналитика зертханасының ғылыми қызметкері А. А. Мұқатай орта және Төменгі Көлсай көлдерінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.

Жұмыстардың нәтижесінде экспедициялық жасақ гидрохимиялық және гидробиологиялық зерттеулер үшін су сынамаларын алды, сондай-ақ талдау үшін Ихтиологиялық материалдар жиналды.

Жұмысқа Қапшағай балық инспекциясының бас маманы Е.Ж. Елекенов, сондай-ақ «Көлсай көлдері»МҰТП инспекциясының өкілдері қатысты.

Бұл жұмыстар 256 Орман ресурстары мен жануарлар дүниесін басқару, сақтау мен дамытуды қамтамасыз ету, 102-кіші бағдарлама бойынша жануарлар дүниесі ресурстарын сақтауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету бюджеттік бағдарламасы шеңберінде жүргізілді.

Балық-бұл адам рационындағы таптырмайтын тағам. Қолданыстағы қоректік заттар мен энергия көздерінен айырмашылығы, балық пен балық өнімдерінде ақуыздар мен май қышқылдары, сонымен қатар маңызды дәрумендер мен минералдар бар.

Бүгін біз сізге балық майының пайдасы туралы айтқымыз келеді. Бұл қоспаны қабылдау іс жүзінде міндетті болды, өйткені ол тек сүйектерді дұрыс қалыптастыруға және рахиттен қорғауға көмектеседі деп есептелген. Бұл үшін көптеген негіздер бар.

Балық майы — бұл әртүрлі триглицеридтердің қоспасы, оның құрамына 25-тен астам жоғары молекулалық май қышқылдары кіреді. Ол адам ағзасына оңай сіңеді, жоғары тағамдық құндылығымен сипатталады және май алмасуын қалыпқа келтіретін линолен, линол және архидон қышқылдарының көзі болып табылады.

Балық майларында шамамен 86% қанықпаған май қышқылдары бар. Сонымен қатар, балық майы майда еритін A, D және E дәрумендерінің көзі болып табылады. Сонымен қатар, балық майы майда еритін A, D және E дәрумендерінің көзі болып табылады.

Ғалымдар май қышқылдарының жоғары концентрациясын майшабақ филесі, лосось (лосось, форель, лосось), скумбрия және сардинада атап өтеді.

Жоғары қанықпаған майлар қандағы холестеринді төмендететін құрал ретінде тиімді. Мысалы, 30 г балық майы қандағы холестеринді 7% төмендетеді.

Материалды вице-президент, биология ғылымдарының докторы, профессор, тағамдық Биотехнологиялар және мамандандырылған Тамақ өнімдері зертханасының басшысы Ю.А. Синявский «Қазақ тағамтану академиясы ҚБ» ЖШС және «балық шаруашылығының ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС арасындағы меморандум аясында балық және балық өнімдерінің пайдасы туралы білімді тарату мақсатында ұсынды.

2022 жылдың 16 тамызы мен 24 тамызы аралығында «БШГӨО» ЖШС қызметкерлері құрамында: меңгеруші. лаб. гидробиология және гидроаналитика кафедрасының меңгерушісі Ж. О. Мажибаева, ғылыми қызметкер Б. А. Кожижанова және меңгеруші. Петропавл қаласының тірек бекеті В.В. Фефелов күнтізбелік жоспарға сәйкес Солтүстік Қазақстан облысының 7 су қоймасын тексерді.

Шығу кезінде көлдердің гидрологиялық режимі талданып, гидрохимиялық және гидробиологиялық зерттеулер жүргізу үшін су сынамалары алынды. Артемия шаяндарының және олардың цисталарының микрофлорасы мен физика-химиялық құрамын зерттеу үшін үлгілері жинақталған.

Жұмысқа «ҚР ЭГТРМ балық шаруашылығы комитетінің Есіл облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясы» РММ бөлімінің бас мамандары А. Л. Лопатский және Е. Е. Рамазанова қатысты.

Бұл жұмыстар ҚР БҒМ және ҒТБ жобалары шеңберінде жүргізілді.

Қара сарбаз шыбыны (Hermetia illucens) — Солтүстік және Оңтүстік Американың табиғи таралу аймағы болып табылатын қара сарбаз шыбыны тұқымдасынан (Stratiomyidae) шыққан үлкен американдық шыбын. Бұл нысан үлкен ғылыми және практикалық қызығушылық тудырады.

Олардағы шикі ақуыздың мөлшері 30-дан 40% — ға дейін, липидтер 20-40% және личинкалардың байытылған биохимиялық құрамына байланысты кәмелетке толмағандарға Жем қоспасы ретінде қолданылады. Дернәсілдері тағамдық құндылығы олар өсетін субстратқа байланысты.

Сондай–ақ, дернәсілдері ақуыз мен майдың жақсы көзі болып табылатын органикалық субстраттардың табиғи түрлендіргіштері болып табылады.

Жәндіктер әртүрлі қатты органикалық қалдықтардың жоғары тиімді биоконверсиясына, сондай-ақ ауылшаруашылық жануарларын тамақтандыруда пайдалану мүмкіндігімен личинкалардың жоғары қоректік құндылығына байланысты кең танымал болды.

Дернәсілдер зиянды бактериялардың санын азайтып, көң микрофлорасын өзгерте алатындығы белгілі. Оларды әртүрлі қалдықтарды өңдеу тізбегіне қосуға болады:

• — тамақ қалдықтарын,
• — құстар мен жануарлардың саңғырығы, нәтижесінде алынған компост өсімдіктерді өсіру үшін тыңайтқыш ретінде қолданыла алады.

Біздің елімізде, бүкіл әлемдегі сияқты, қалдықтармен күресу өте маңызды, мұнда шыбындардың личинкалары ластаушы заттардың қоршаған ортаға әсерін төмендетудің басым тетігі бола алады.

«Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС бас бөлімшесінің аквакультура зертханасының аға ғылыми қызметкері Н. Б. Булавина Атырау филиалының аға ғылыми қызметкері Г. Т. Демисиновамен және «Орал-Атырау бекіре зауыты» РМҚК бас балық өсірушісі М. А. Зулкашевамен бірлесіп зауыт базасында бекіре балықтарының шабақтарын шығару сапасын мониторингілеу әдістерін пысықтау бойынша жұмыстар жүргізілді.

Жұмыс барысында бекіре балықтарының шабақтарын бағалаудың 2 әдісі пысықталды:

• 1. Тератологиялық талдау;
• 2. Орталық жүйке жүйесінің реакциясы бойынша шабақтардың бейімделу қасиеттерін бағалау.

Балық шабақтарына тератологиялық талдау жүргізу кезінде тексеру келесі көрсеткіштерге жүргізілді:

• — дене пішінінің ауытқулары (бас пішінінің өзгеруі, дененің қисаюы,дамымауы / қосымша қырларының болуы);
• — сыртқы органдар құрылымының ауытқулары (көздің болмауы, көздің қисаюы және т.б.).

Аномалиялардың пайда болу пайызы төмен болды, тексерудің қолданылатын әдісі қиын емес, бұл бізге осы әдісті бекіре тұқымдас балықтарда қолдануға кеңес беруге мүмкіндік береді, өйткені іріктеме бойынша балықтандырылған балықтардың барлық партиясына баға беруге болады.

Орталық жүйке жүйесінің реакциялары («ашық алаң» тесті) бойынша шабақтардың бейімделу сапасын бағалау әдісін пысықтау кезінде тестіленетін іріктемеден шабақтардың әртүрлі ынталандырғыштарға (түрлі жиіліктегі жарық пен дыбыс) реакциясының өткірлігі анықталды.

Әдісті қолдану кәмелетке толмағандардың мотор белсенділігінің деңгейін, оның сыртқы қоздырғыштарға реактивтілігін (визуалды, тактильді, гидродинамикалық), оның табиғи ортада өмір сүруге жарамдылығын бағалауға мүмкіндік береді.

Бұл әдіс «Орал-Атырау бекіре зауыты»РМҚК-мен шығарылатын бекіре тұқымдас балықтар шабақтарының жоғары бейімделу қасиеттерін анықтады.

Бұл жұмыстар ПЦФ бағдарламасы аясында орындалды:»инновациялық технологиялар мен балық шаруашылығының жаңа объектілерін әзірлеу және енгізу арқылы Қазақстанның акваөсіру кешенді дамуын ғылыми-технологиялық қамтамасыз ету».

Күнтізбелік жоспарға сәйкес, 2022 жылғы 7-13 тамыз аралығында гидробиология және гидроаналитика зертханасының меңгерушісі Ж.О. Мажибаева  экспедициялық жасағының бастығы МинатА. ихтиология зертханасының меңгерушісі Е. Т. Сансызбаевпен бірлесіп, маусымдық аспект бойынша деректерді талдау үшін материал жинау мақсатында Алматы облысы Ақсу ауданының ащы-тұзды Рай көлдеріне барды.

Іссапар кезеңінде гидрохимиялық, гидробиологиялық (фитопланктон, зоопланктон, зообентос), генетикалық, микробиологиялық және биохимиялық зерттеулер жүргізу үшін қорытынды түсірілім жүргізілді.

Ғылыми-зерттеу жұмыстары «Қазақстанның негізгі балық кәсіпшілігі су айдындарындағы балық ресурстарының және басқа да гидробионттардың жай-күйін кешенді бағалау және оларды тұрақты пайдалану жөнінде ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеу» бюджеттік бағдарламасының «Қазақстан су айдындарында Артемия цисталарын сертификаттау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу үшін өнімнің, генетикалық, химиялық және микробиологиялық параметрлерді бағалау» ПЦФ жобасы шеңберінде жүргізіледі.

12 тамыз — Халықаралық Каспий күні❗️ Мереке 2006 жылғы 12 тамыздан бастап, Тегеранда қол қойылған Каспий теңізі мен қоршаған ортаны ластанудан қорғау жөніндегі негіздемелік конвенция күшіне енген кезден бастау алады. Осы Конвенция шеңберінде Қазақстан Республикасы теңіздің биологиялық ресурстарын сақтау жөнінде қажетті шаралар қабылдауда. Мереке Каспий теңізі арқылы шектесетін : Әзірбайжан, Иран, Қазақстан, Ресей және Түрікменстан мемлекеттерінде атап өтіледі. «БШҒӨО» ЖШС ғалымдарды, экологтарды, Каспий теңізін зерттеумен және қорғаумен айналысатын барлық адамдарды мерекемен құттықтайды!

«БШГӨО» ЖШС бас бөлімшесінің гидробиология және гидроаналитиктер зертханасының қызметкерлері Hediste diversicolor (O.F. Müller, 1776) полихлеттерін бақылауды жалғастыруда. 

Олигохеттер мен хирономидтерді полихеттермен бірге ұстау хедиста полифаг бола отырып, таңдау кезінде тірі тағамды жақсы көретінін көрсетті. Айқын селективтілігі атап өтілді: ең алдымен ұсақ олигохеттер жейді. Олигохеталар болмаған жағдайда ірі және қатал хирономид дернәсілдері белсенді түрде тұтынылады, олар хирономид-олигохет түрлері су айдындарының жергілікті фаунасын бұзу қаупін тудыруы мүмкін. Қансорғыш масалардың дернәсілдерін басқа қоректік заттар болмаған кезде тек ірі полихеттер ғана жейді.

Жұмыс «Балық шаруашылығы су айдындарының балық өнімділігін балық пен гидробионттарды – балықтың жем қоректік базасының құрамдас бөліктерін интродукциялау және реинтродукциялау арқылы арттыру бойынша дәлелді ұсыныстарды әзірлеу» жобасы аясында жүзеге асырылуда.

2022 жылдың 6 мен 8 Тамызы аралығында, ПЦФ «Айналмалы сумен жабдықтау құрылғысында (УЗВ) австралиялық қызыл шымшуырлы шаяндарды өсірудің өнеркәсіптік технологияларын әзірлеу және енгізу» жобасының бөлімі бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстардың орындалуына тексеру жүргізілді. Жұмыс С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ ҰАҚ балық өсіру учаскесінде жүргізілуде. Учаскеде отандық өндірілген мамандандырылған жемшөпті (ҚазНИИ Өңдеу және тамақ өнеркәсібі ЖШС) пайдалану тиімділігін және оның австралиялық қызыл шымшуырлы шаяндардың балықшы-биологиялық көрсеткіштеріне әсерін анықтау бойынша тәжірибе жүргізілуде. Жоба бөлімі бойынша жүргізіліп жатқан зерттеулер 2022 жылға арналған күнтізбелік жоспарда жоспарланғанға сәйкес келеді.

Мониторингтік және тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарға қатысқандар: «БШГӨО» ЖШС бас директорының орынбасары Асылбекова С.Ж., «БШГӨО» ЖШС Солтүстік филиалының директоры Шуткараев А.В., «С. Сейфуллин атындағы ҚАТУ ҰАҚ» аңшылық және балық шаруашылығы кафедрасының аға оқытушы Қуанчалеев Ж.Б., «С. Сейфуллин атындағы ҚАТУ ҰАҚ» аңшылық және балық шаруашылығы кафедрасының кафедра ассистенті Мусин С.Е..