2024 жылы 17-19 желтоқсан аралығында РФ МҒО «БШОҒЗИ» ФМБҒМ (Астрахань қ.) Еділ-Каспий филиалында су биологиялық ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану және олардың бірлескен қорларын басқару жөніндегі комиссияның 8-ші отырысы өтуде.

Қазақстан Республикасынан делегация құрамында:

1. БахияновА.Қ., ҚР АШМ Балық шаруашылығы комитетінің төраға м. а.;
2. Исбеков Қ.Б., «Балық шаруашылығы ғылыми—өндірістік орталығы« ЖШС бас директоры, б.ғ. д., профессор, ҚР ҰҒА академигі;
3. КадимовЕ.Л., «Балық шаруашылығының ғылыми—өндірістік орталығы« ЖШС Атырау филиалының директоры.
4. Климов Ф.В., ҚАПЭ ЖШС атқарушы директоры, биология ғылымдарының кандидаты.

                     Күн тәртібінде:

• Комиссияның 7-ші отырысы хаттамасының тармақтарын іске асыруды талқылау;
• Балық аулау квотасын пайдалану туралы талаптардың, балық ресурстарын молықтыру және қорғау туралы 2023 жылғы есептерді және теңіздегі ғылыми зерттеулер негізінде су биологиялық ресурстарының жай-күйін талқылау;
• Ғылымжәне акваөсіру жөніндегі жұмыс тобы отырысының хаттамасын талқылау;
• Каспийтеңізінде бекіре тұқымдас балық түрлерін коммерциялық аулауға тыйым салуды ұзарту туралы мәселені қарау;
• 2025жылға арналған бірлескен су биологиялық ресурстарын аулау квоталарын (көлемдерін) бекіту;
• Каспий теңізіндегі бірлескен ғылыми-зерттеу жұмыстары туралы мәселені талқылау;
• Жасанды өсімін молайтудан бекіре тұқымдас балықтардың шабақтарын бірлесіп шығару туралы мәселені талқылау;
• Каспийтеңізінің су биологиялық ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану туралы келісімге өзгерістер енгізу мүмкіндігі туралы мәселені талқылау.

Отырыс аяқталғаннан кейін Комиссияның хаттамасы жасалады және қол қойылады

          2024 жылы желтоқсан айының  14-15 аралығында бас директордың орынбасары С.Ж. Асылбекова және акваөсіру зертханасының аға ғылыми қызметкері Н.Б. Булавина жоба шеңберінде қалыптастырылатын Ертіс сүйрігінің толықтырушы аналық үйірдің  (ТАҮ) генетикалық зерттеулері мен морфологиялық сипаттамаларының деректерін жүргізу үшін биологиялық материал жинау бойынша жұмыстар жүргізуде: «Акваөсірудің  ҒТБ бойынша генетикалық құрылымын ескере отырып, Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген балық түрлерінің толықтырушы аналық үйірдің  (ТАҮ)  қалыптастырудың биотехникалық тәсілдерін әзірлеу және енгізу. Бұл толықтырушы аналық үйірдің  (ТАҮ) «OST Fish» ЖШС балық өсіру кәсіпорнындағы тұйықталған сумен жабдықтауды орнату (ТСЖО) жағдайларына бейімделуде. Сондай-ақ, Ертіс популяциясының сүйрігін қолдан өсіруге бейімделуі мен тиімділігіне бақылау жүргізіледі. Зерттеу жұмыстары үш жылға жоспарланған (2024-2026ж), жұмыстар жалғасуда.

          Бұған дейін Ертіс сүйрігінің  толықтырушы аналық үйірдің  (ТАҮ) қалыптастырудың  қажеттілігі болған жоқ және табиғи популяцияларды сақтау табиғатты  қорғау шаралары есебінен қолдау тапты. Алайда, табиғи популяцияларға антропогендік әсері (браконьерлік және арналық реттеудің салдары түрінде), оның санын қолдау, сондай-ақ толық жойылудан сақтау тек жасанды табиғи көбеюді қолдау бойынша мақсатты жұмыстардың көмегімен мүмкін болады.

                     9-ы мен 14-ші желтоқсан аралығында «Хамит» АӨК базасында кәсіпкерлер мен балық өсіруші-фермерлерге арналған «FISH SCHOOL» аквакультураны оқыту орталығында «Бағалы балық түрлерін өсіру технологиясы» тақырыбында ғылыми-тәжірибелік семинар өткізілді.

                    «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС және «Хамит» АӨК арасында жасалған ынтымақтастық туралы меморандум шеңберінде семинарды «БШҒӨО» ЖШС-сі аквакультура зертханасының ғылыми қызметкері А.У. Умиртаева жүргізді.

                  Семинар барысында тыңдаушылар Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында бағалы балық түрлерін өсірудің дәстүрлі технологияларымен, перспективалы аквакультура объектілерін өсірудің инновациялық технологияларымен, сондай-ақ ҚР балық саласында шағын және орта бизнесті дамыту үшін мемлекеттік қолдау шараларымен танысты.

                 Сондай-ақ, бизнес-жоспарларды дайындау да оқытылады. Тәжірибелік сабақтар «Хамит» АӨК тоған шаруашылығында, «Vita» ЖШС тор шарбақты шаруашылығында, «Сұлтан» көл-тауар балық шаруашылығы шаруашылығында, «Бәйтерек» ЖК бассейн шаруашылығында және «Хамит» АӨК балық өңдеу зауытында өтуде.

 2024 жылы желтоқсан айының 4-5 күндері Өзбекстан елінің Ташкент қаласында интеграцияланған акваөсіру жүйелері бойынша CacFish өңірлік семинары өтуде. Қазақстан Республикасынан осы семинарға АШМ БШК акваөсіруді дамыту басқармасының басшысы М.М. Ғаббасов,  С. Сейфуллин атындағы ҚАТЗУ-нің аңшылық және балық шаруашылығы кафедрасының қауымдастық профессоры А.С. Асылбекова, балық шаруашылығы ҒӨО ЖШС—ның бас директорының орынбасары, б.ғ.д., профессор С.Ж.  Асылбекова семинарда Қазақстан Республикасында акваөсіруді ғылыми қамтамасыз ету және интеграцияланған акваөсіру бойынша тиімді технологияларды әзірлеу бойынша баяндама жасады. Семинарда басқа да спикерлердің материалдары ұсынылды:

— Тоғандарды қайта пайдаланатын акваөсіру жүйелері—балық өндірісін арттырудың келешектегі технологиялары;

— Интеграцияланған көп трофикалық акваөсіру;

—Аквапоника—жүйелердің әртүрлі нұсқаларын көрсету;

 — Жабық сумен жабдықтау және аквапоника қондырғылары;

 — Акваөсірудегі тұнба шөгінділерінің құндылығын арттыру;

 — Балықты өңдеудегі циклдік тәсілдер;

 — Тоған жүйелеріндегі су айналымы;

 —Күріш—балық жүйелері;

 —Балық тоғандарындағы азық-түлік торы және трофикалық каскадтар;

 —Сәндік акваөсіру-Түркия мысалында;

 — Көгалдандыру үшін акваөсірудің ағынды суларын пайдалану;

 — Балықтар мен черная львнканың құнды түрлерін өсіру үшін қарқынды акваөсірудің биотехнологияларыныі кешенін әзірлеу.

2024 жылы 2 желтоқсанда «БШҒӨО» ЖШС аквакультура зертханасының ғылыми қызметкері Умиртаева А., Алматы облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының бөлім басшысы А.Б. Магзумов және «Qazaq balyk» қауымдастығының өкілі М. Тұрсынәлімен бірлесіп, Инвестициялық салымдар кезінде балық шаруашылығы субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша субсидиялау қағидаларына сәйкес «Great Steppe Heritage» ЖШС-нің сатып алынған жабдықтарын тор қоршамда балық өсіру шаруашылығын құру және (немесе) кеңейту жобасының паспорты бойынша қарады.

Сонымен бірге, балық өсіру шаруашылығының жұмысымен танысты.

 Анықтама: «Great Steppe Heritage» ЖШС-нің тор қоршамада балық өсіру шаруашылығы Алматы облысы Кеген ауданы Бестөбе су қоймасының базасында орналасқан. Шаруашылық 2023 жылы іске қосылған. Жобалық қуаттылығы жылына 500 тонна тауарлы бахтах балығын өсіру.

Бүгін, 28.11.2024 ж., «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС бас бөлімшесіне «Экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін Қазақстандағы ішкі балық аулау мен акваөсіруді қайта құру»ФАО жобасының орындалуын талқылау мақсатында ФАО делегациясы жұмыс сапарымен келді. Жобаның келесі бөлімдері талқыланды:

1-бөлім: Басқару жүйелері-акваөсіру мен балық шаруашылығына экожүйелік тәсілдерді енгізу және іске асыру арқылы ішкі балық шаруашылығы мен акваөсіру секторының тұрақты дамуын қолдау үшін қолайлы жағдайларды нығайту.

2-бөлім: Институционалдық және техникалық әлеуетті құру-су ресурстарын жоспарлау, сақтау, басқару және тұрақты дамыту үшін институционалдық әлеуетті нығайту.

3-бөлім: Құн тізбегін дамыту: техникалық қолдау бағдарламасы және мәдениетке негізделген акваөсіру және балық шаруашылығы секторларында климатқа бейімделудің инновациялық әдістерін тәжірибелік енгізу.

ФАО делегациясының құрамы:

• Томас Шиптон, балық және акваөсіру бойынша халықаралық кеңесші
• Гүлнар Тілеуова, ұлттық жоба үйлестірушісі
• Айша Сахметова, бағдарламалық көмекші
• Қадырбек Есқалиев, ішкі балық аулау және акваөсірудегі құн тізбегі бойынша сарапшы
• Ерлан Кегенов, ішкі балық шаруашылығы және акваөсіру бойынша кеңесші

Талқылауға қатысты:

• Исбеков К.Б.., б. ғ. д., «БШ ҒӨО» ЖШС бас директоры,
• Асылбекова С.Ж., б. ғ. д., «БШ ҒӨО» ЖШС бас директорының орынбасары,
• Мухрамова А. А., PhD «БШ ҒӨО» ЖШС бас ғалым хатшысы,
• Акваөсіру зертханасының қызметкерлері және «БШ ҒӨО» ЖШС құрылымдық бөлімшелерінің басшылары,
• Тұрсынәлі М — «Qazaq balyk «республикалық балық шаруашылығы және акваөсіру қауымдастығы»Алматы облысы бойынша филиалының директоры ;
• Шадибеков А.К. — Қапшағай УШӨШ директоры.
• Әбдібекова А.М., б. ғ. д.,»ҚазҰВЗИ» ЖШС Бас директорының орынбасары,
• Қыдырманов А.И, б. ғ. д., «Микробиология және вирусология ҒӨО» ЖШС зертхана меңгерушісі

Бүгін, 28.03.2024ж., «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС бас кеңсесінде (Алматы қ) 021 бағдарлама, 100 қосалқы бағдарлама «Жануарлар ресурстарын сақтауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету кіші бағдарламасы, «Халықаралық, республикалық және ЕҚТА орналасқан балық шаруашылығы су айдындарын сонымен қатар жергілікті маңызы бар су айдындарының балық қорының жағдайын бағалау және/немесе олардың телімдерінде балық өнімділігін анықтау, балық пен басқа да су жануарларының шекті аулау мөлшері бойынша және балық аулау ережесі мен тәртібін реттеу жөнінде биологиялық негіздемелер әзірлеу» лоты бойынша биологиялық негіздемелерін қарауға және бекітуге арналған Ғылыми кеңестің отырысы өтуде.

Бұл жұмыс Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің тапсырысы бойынша жүргізілді.

Ғылыми кеңестің жұмысына келесі тұлғалар жеке қатысуда:

• Тапсырыс берушінің өкілі, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің Балық ресурстарын қорғау және балық шаруашылығын реттеу басқармасының басшысы міндетін атқарушы Қалмұратов М.Қ.;
• «Qazaq balyk» Республикалық балық шаруашылығы және акваөсіру қауымдастығы» ЗТБ Басқарма төрағасы Рысбаев А.Ж.;
• Балқаш-Алакөл облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Суюбаев А.С.;
• Арал-Сырдария облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Нәлібаев П.М.;
• Зайсан-Ертіс облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Рахымжанов Т.Т.
• Есіл облысаралық бассейндік инспекциясының басшысының орынбасары Есимсеитов М.Б.
• Жайық-Каспий облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Гайсин Н.А.
• Тобыл-Торғай облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Бейісбаев С.Ж.
• Шу-Талас облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Қабдуғалиев А.А.
• Нұра-Сарысу облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Орақбаев Г.Ж.
• Қарағанды облысы бойынша ТРжТПРБ басшысы Санбаев Б.Ж.

Онлайн қатысушылар келесілер:

— Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің балық ресурстарын қорғау және балық шаруашылығын реттеу бөлімінің бас сарапшысы И.С.Махметов, барлық облысаралық бассейндік инспекциялардың өкілдері және «БШҒӨО» ЖШС филиалдарының ғылыми қызметкерлері.

Ғылыми кеңес жұмысының қорытындысы бойынша қаралған биологиялық негіздемелер Тапсырыс берушіге Қазақстан Республикасының балық шаруашылығы су айдындары бойынша 2025 жылдың 1 шілдесінен 2026 жылдың1 шілдесіне дейінгі кезеңге балық аулауға шектеу бекітуге жіберіледі.

20 – 26 қазан аралығында «Балық шаруашылығы мен аквакультурадағы инновациялар тұрақты аквақорек жүйелерінің негізг іқұрамдас бөлігі ретінде» «Innovations in Fisheries and Aquaculture as a Key Component of Sustainable Aquafood Systems» тақырыбында семинар өтті(ОңтүстікЧехияуниверситеті, Балық шаруашылығы және судықорғауфакультеті, Водняны қ.,ЧехияРеспубликасы).

Семинарға«Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС Гидробиология зертханасының аға ғылыми қызметкері, философия докторы(PhD)М.О. Аубакирова қатысты.

Семинарда келесі сұрақтар қаралды:

1. Аквакультурадағы балық аурулары және диагностиканың,алдын алудың және емдеудің заманауи әдістері;
2. Қалдықсыз аквакультура:аквапоника,мультитрофты жүйелер,қалдықтарды жою;
3. Аквакультурадағы индукцияланған стерильділік – әдістер,мәселелер және перспективалар;
4. Ішкі суқоймалардың аквакультурасын әртараптандыру:In-PondRaceway технологиясын және«селективті өсіру» бағдарламасын пайдалана отырып, балық өнімділігін арттыру;
5. Перспективті аквакультура объектілері үшін инновациялық қоректер және олардың балық өнімділігіне әсері;
6. Балықтың жыныстық өнімдерін криоконсервациялау әдістері және insitu генетикалық әртүрлілігін сақтау.

Сондай-ақ, семинар барысында балық өсіру шаруашылықтарында жасанды ұрықтандыру және әртүрлі балық түрлерінің уылдырығын инкубациялау бойынша практикалық сабақтар өткізілді.

 «Балық шаруашылығы ғылми-өндірістік орталығы» ЖШС-гі                           2024-2026 жж арналған «Қазақстанның әртүрлі аймақтарының табиғи-климаттық жағдайларында экономикалық тиімді жаңа аквакультура объектілері мен инновациялық технологияларды әзірлеу және енгізу» (ЖТН:BR23591065) ғылыми-техникалық бағдарлама шеңберінде аквакультураның жаңа нысандарымен Розенберг тұщы су асшаяндары мен оңғақ балығымен зерттеу жұмыстарын жасауда.

«Қапшағай уылдырық шашу-өсіру шаруашылығы-1973» ЖШС базалық балық өсіру шаруашылығында «Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында перспективалы акваөсіру объектілерін, ДНҚ-маркерлерді қолдану арқылы оларды генетикалық сәйкестендіре отырып, өсірудің тиімді биотехникалық тәсілдерін апробациялау және енгізу» жобасы бойынша зерттеулер аяқталды.

2024 жылғы 17 қазанда «БШҒӨО» ЖШС акваөсіру зертханасының қызметкерлері, зертхана меңгерушісі Абилов Б.И., а.ғ.қ. Бадрызлова Н.С., ғылыми қызметкерлері Булавин Е.Ф., Халелов А.Т., Бараков Р.Т. балық өсіру шаруашылығындағы тәжірибелік тоғанынан, науалардан және кіші ТСАЖ бассейндерінің соңғы аулау жұмыстары жүргізді және зерттеу объектілеріне (оңғақ және тұщы су Розенберг асшаяндары) талдау жасады.

«Балық шаруашылығ ғылыми-зерттеу орталығы» ЖШС қызметкерлері (экспедициялық жасақ басшысы — Минат А., экспедициялық жасақ басшысы — Қарлыбайұлы С., экспедициялық жасақ басшысы — Макамбетов С. Ж., кіші ғылыми қызметкер Өтеген С.А. және лаборант-жүргізуші Сахарин. Н. K.) 12 қыркүйектен бастап қазіргі уақытқа дейін Алматы облысындағы жергілікті маңызы бар суайдындарын төлқұжаттау мақсатымен ғылыми – зерттеу жұмыстарын жүргізуде.

Жұмыстар Алматы облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасымен жасалған шарт шеңберінде орындалуда.

Су қоймаларында келесі жұмыс түрлері жүргізіледі:

— гидрохимиялық сынамалар іріктеу және өңдеу жүргізілуде (су);
— гидробиологиялық сынамаларды іріктеу және өңдеу (зоопланктон және зообентос);
— Алматы облысындағы жергілікті маңызы бар суайдындарынан шабақтық сүзгі аумен балық шабақтарының ұдайы өсуінің сынамасы алынуда;
— балықтардың кәсіптік қорларын бағалау үшін құрма ау құрылуда.

Жүргізілген жұмыстардың қорытындысы бойынша зерттелген су қоймаларының төлқұжаттары рәсімделеді.