Бүгін, 28.11.2024 ж., «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС бас бөлімшесіне «Экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін Қазақстандағы ішкі балық аулау мен акваөсіруді қайта құру»ФАО жобасының орындалуын талқылау мақсатында ФАО делегациясы жұмыс сапарымен келді. Жобаның келесі бөлімдері талқыланды:

1-бөлім: Басқару жүйелері-акваөсіру мен балық шаруашылығына экожүйелік тәсілдерді енгізу және іске асыру арқылы ішкі балық шаруашылығы мен акваөсіру секторының тұрақты дамуын қолдау үшін қолайлы жағдайларды нығайту.

2-бөлім: Институционалдық және техникалық әлеуетті құру-су ресурстарын жоспарлау, сақтау, басқару және тұрақты дамыту үшін институционалдық әлеуетті нығайту.

3-бөлім: Құн тізбегін дамыту: техникалық қолдау бағдарламасы және мәдениетке негізделген акваөсіру және балық шаруашылығы секторларында климатқа бейімделудің инновациялық әдістерін тәжірибелік енгізу.

ФАО делегациясының құрамы:

• Томас Шиптон, балық және акваөсіру бойынша халықаралық кеңесші
• Гүлнар Тілеуова, ұлттық жоба үйлестірушісі
• Айша Сахметова, бағдарламалық көмекші
• Қадырбек Есқалиев, ішкі балық аулау және акваөсірудегі құн тізбегі бойынша сарапшы
• Ерлан Кегенов, ішкі балық шаруашылығы және акваөсіру бойынша кеңесші

Талқылауға қатысты:

• Исбеков К.Б.., б. ғ. д., «БШ ҒӨО» ЖШС бас директоры,
• Асылбекова С.Ж., б. ғ. д., «БШ ҒӨО» ЖШС бас директорының орынбасары,
• Мухрамова А. А., PhD «БШ ҒӨО» ЖШС бас ғалым хатшысы,
• Акваөсіру зертханасының қызметкерлері және «БШ ҒӨО» ЖШС құрылымдық бөлімшелерінің басшылары,
• Тұрсынәлі М — «Qazaq balyk «республикалық балық шаруашылығы және акваөсіру қауымдастығы»Алматы облысы бойынша филиалының директоры ;
• Шадибеков А.К. — Қапшағай УШӨШ директоры.
• Әбдібекова А.М., б. ғ. д.,»ҚазҰВЗИ» ЖШС Бас директорының орынбасары,
• Қыдырманов А.И, б. ғ. д., «Микробиология және вирусология ҒӨО» ЖШС зертхана меңгерушісі

Бүгін, 28.03.2024ж., «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС бас кеңсесінде (Алматы қ) 021 бағдарлама, 100 қосалқы бағдарлама «Жануарлар ресурстарын сақтауды, өсімін молайтуды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету кіші бағдарламасы, «Халықаралық, республикалық және ЕҚТА орналасқан балық шаруашылығы су айдындарын сонымен қатар жергілікті маңызы бар су айдындарының балық қорының жағдайын бағалау және/немесе олардың телімдерінде балық өнімділігін анықтау, балық пен басқа да су жануарларының шекті аулау мөлшері бойынша және балық аулау ережесі мен тәртібін реттеу жөнінде биологиялық негіздемелер әзірлеу» лоты бойынша биологиялық негіздемелерін қарауға және бекітуге арналған Ғылыми кеңестің отырысы өтуде.

Бұл жұмыс Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің тапсырысы бойынша жүргізілді.

Ғылыми кеңестің жұмысына келесі тұлғалар жеке қатысуда:

• Тапсырыс берушінің өкілі, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің Балық ресурстарын қорғау және балық шаруашылығын реттеу басқармасының басшысы міндетін атқарушы Қалмұратов М.Қ.;
• «Qazaq balyk» Республикалық балық шаруашылығы және акваөсіру қауымдастығы» ЗТБ Басқарма төрағасы Рысбаев А.Ж.;
• Балқаш-Алакөл облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Суюбаев А.С.;
• Арал-Сырдария облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Нәлібаев П.М.;
• Зайсан-Ертіс облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Рахымжанов Т.Т.
• Есіл облысаралық бассейндік инспекциясының басшысының орынбасары Есимсеитов М.Б.
• Жайық-Каспий облысаралық бассейндік инспекциясының бастығы Гайсин Н.А.
• Тобыл-Торғай облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Бейісбаев С.Ж.
• Шу-Талас облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Қабдуғалиев А.А.
• Нұра-Сарысу облысаралық бассейндік инспекциясының басшысы Орақбаев Г.Ж.
• Қарағанды облысы бойынша ТРжТПРБ басшысы Санбаев Б.Ж.

Онлайн қатысушылар келесілер:

— Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің балық ресурстарын қорғау және балық шаруашылығын реттеу бөлімінің бас сарапшысы И.С.Махметов, барлық облысаралық бассейндік инспекциялардың өкілдері және «БШҒӨО» ЖШС филиалдарының ғылыми қызметкерлері.

Ғылыми кеңес жұмысының қорытындысы бойынша қаралған биологиялық негіздемелер Тапсырыс берушіге Қазақстан Республикасының балық шаруашылығы су айдындары бойынша 2025 жылдың 1 шілдесінен 2026 жылдың1 шілдесіне дейінгі кезеңге балық аулауға шектеу бекітуге жіберіледі.

20 – 26 қазан аралығында «Балық шаруашылығы мен аквакультурадағы инновациялар тұрақты аквақорек жүйелерінің негізг іқұрамдас бөлігі ретінде» «Innovations in Fisheries and Aquaculture as a Key Component of Sustainable Aquafood Systems» тақырыбында семинар өтті(ОңтүстікЧехияуниверситеті, Балық шаруашылығы және судықорғауфакультеті, Водняны қ.,ЧехияРеспубликасы).

Семинарға«Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС Гидробиология зертханасының аға ғылыми қызметкері, философия докторы(PhD)М.О. Аубакирова қатысты.

Семинарда келесі сұрақтар қаралды:

1. Аквакультурадағы балық аурулары және диагностиканың,алдын алудың және емдеудің заманауи әдістері;
2. Қалдықсыз аквакультура:аквапоника,мультитрофты жүйелер,қалдықтарды жою;
3. Аквакультурадағы индукцияланған стерильділік – әдістер,мәселелер және перспективалар;
4. Ішкі суқоймалардың аквакультурасын әртараптандыру:In-PondRaceway технологиясын және«селективті өсіру» бағдарламасын пайдалана отырып, балық өнімділігін арттыру;
5. Перспективті аквакультура объектілері үшін инновациялық қоректер және олардың балық өнімділігіне әсері;
6. Балықтың жыныстық өнімдерін криоконсервациялау әдістері және insitu генетикалық әртүрлілігін сақтау.

Сондай-ақ, семинар барысында балық өсіру шаруашылықтарында жасанды ұрықтандыру және әртүрлі балық түрлерінің уылдырығын инкубациялау бойынша практикалық сабақтар өткізілді.

 «Балық шаруашылығы ғылми-өндірістік орталығы» ЖШС-гі                           2024-2026 жж арналған «Қазақстанның әртүрлі аймақтарының табиғи-климаттық жағдайларында экономикалық тиімді жаңа аквакультура объектілері мен инновациялық технологияларды әзірлеу және енгізу» (ЖТН:BR23591065) ғылыми-техникалық бағдарлама шеңберінде аквакультураның жаңа нысандарымен Розенберг тұщы су асшаяндары мен оңғақ балығымен зерттеу жұмыстарын жасауда.

«Қапшағай уылдырық шашу-өсіру шаруашылығы-1973» ЖШС базалық балық өсіру шаруашылығында «Қазақстанның балық өсіру шаруашылықтары жағдайында перспективалы акваөсіру объектілерін, ДНҚ-маркерлерді қолдану арқылы оларды генетикалық сәйкестендіре отырып, өсірудің тиімді биотехникалық тәсілдерін апробациялау және енгізу» жобасы бойынша зерттеулер аяқталды.

2024 жылғы 17 қазанда «БШҒӨО» ЖШС акваөсіру зертханасының қызметкерлері, зертхана меңгерушісі Абилов Б.И., а.ғ.қ. Бадрызлова Н.С., ғылыми қызметкерлері Булавин Е.Ф., Халелов А.Т., Бараков Р.Т. балық өсіру шаруашылығындағы тәжірибелік тоғанынан, науалардан және кіші ТСАЖ бассейндерінің соңғы аулау жұмыстары жүргізді және зерттеу объектілеріне (оңғақ және тұщы су Розенберг асшаяндары) талдау жасады.

«Балық шаруашылығ ғылыми-зерттеу орталығы» ЖШС қызметкерлері (экспедициялық жасақ басшысы — Минат А., экспедициялық жасақ басшысы — Қарлыбайұлы С., экспедициялық жасақ басшысы — Макамбетов С. Ж., кіші ғылыми қызметкер Өтеген С.А. және лаборант-жүргізуші Сахарин. Н. K.) 12 қыркүйектен бастап қазіргі уақытқа дейін Алматы облысындағы жергілікті маңызы бар суайдындарын төлқұжаттау мақсатымен ғылыми – зерттеу жұмыстарын жүргізуде.

Жұмыстар Алматы облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасымен жасалған шарт шеңберінде орындалуда.

Су қоймаларында келесі жұмыс түрлері жүргізіледі:

— гидрохимиялық сынамалар іріктеу және өңдеу жүргізілуде (су);
— гидробиологиялық сынамаларды іріктеу және өңдеу (зоопланктон және зообентос);
— Алматы облысындағы жергілікті маңызы бар суайдындарынан шабақтық сүзгі аумен балық шабақтарының ұдайы өсуінің сынамасы алынуда;
— балықтардың кәсіптік қорларын бағалау үшін құрма ау құрылуда.

Жүргізілген жұмыстардың қорытындысы бойынша зерттелген су қоймаларының төлқұжаттары рәсімделеді.

«Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС  BR21882122 «Батыс Қазақстан өңірінің табиғи-шаруашылық және әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің орнықты дамуы жасыл өсу контекстінде: кешенді талдау, тұжырымдама, болжамды бағалау және сценарийлер» бағдарламасын орындау шеңберінде «Батыс Қазақстан өңірінің балық ресурстары» тақырыбында бірегей ақпараттық-жүйелік веб-қосымшаны сәтті құрды. Бұл жоба аймақтағы су экожүйелерінің, биоресурстардың және балық қорының жай-күйін жан-жақты және егжей-тегжейлі талдау жасайды, табиғи ресурстарды тиімді басқаруға және тұрақты дамуды қамтамасыз етуге мүмкіндіктер ашады.

 ГАЖ платформасы көптеген деректерді қамтиды. Бақылау станциялары және зообентос, зоопланктон және фитопланктон жағдайы туралы ақпарат кіреді. Биоәртүрлілікті бағалау үшін объектілерді санаттарға бөлетін Шеннон-Уивер ақпараттық индексі қолданылады: зообентос үшін >2,5 бит/мг және зоопланктон үшін >15 бит/мг жоғары биоәртүрлілікті көрсетеді, ал <0,1 және <0 бит/мг мәндері экожүйенің маңызды күйін көрсетеді. Фитопланктон сонымен қатар градация арқылы бағаланады: >3,5 бит/мг мәні резервуардың жақсы күйін көрсетеді, ал <1,56 бит/мг мәні деградацияны білдіреді.

 Мониторинг кезінде судың ластануына, шөгінділердің және балықтардың бұлшық етінінің  өзгерістеріне әр түрлі станцияларда бақылау жасап ерекше назар аударылды. Жалпы ластану көрсеткіштері бұлшық етінінде <3,5 мг/кг-нан >10 мг/кг-ға дейін және төменгі шөгінділер үшін <50 мг/кг-нан >200 мг/кг-ға дейін өзгереді, бұл ластанудың ықтимал көздерін анықтауға мүмкіндік береді. Шағын су айдындары, өзендер және Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі үшін су объектілерінің (СЛКИ) ластану индексін пайдалану маңызды элемент болып табылады. СЛКИ сәйкес объектілер кластарға бөлінеді: нормативтік таза, орташа ластанған және ластанған.

 Платформа сонымен қатар биоәртүрлілікті сақтау үшін маңызды жартылай өтпелі және бекіре тұқымдас балықтардың көші-қон жолдары туралы деректерді қамтиды және ерекше бақылауды қажет ететін экологиялық сезімтал аймақтар мен теңіз арналарын сипаттайды. Балық аулау қарқындылығы бойынша жіктелген станциялар бойынша тіркеледі: 12 сағат ішінде <1 кг/тордан >10 кг/торға дейін, бұл балық қорының жай-күйін және балық өндірудің тиімділігін бағалауға көмектеседі.

  Жобаның маңызды құрамдас бөлігі аймақта орналасқан акваөсіру, көбею, өңдеу және балық өндіру кәсіпорындарын талдау болып табылады. Жүйе осы кәсіпорындардың санын, қуатын және таралуын бақылауға және жалпы балық шаруашылығы әлеуетін бағалауға мүмкіндік береді. Учаскелердің балық өнімділігі де бағаланады: >10 кг/га учаскелері жоғары әлеуетті көрсетеді, ал <10 кг/га мәндері өнімділікті қалпына келтіру үшін қосымша шараларды қажет етеді.

  ГАЖ жобасы Каспий теңізін, Жайық, Қиғаш және Көшім өзендерін, Киров, Дөңгелек, Пятимар және Ақтөбе су қоймаларын, сондай-ақ Шалқар, Байтақкөл және Қармақкөл көлдерін қоса алғанда, өңірдің негізгі су объектілерін қамтиды. Бұл Батыс Қазақстанның әрбір облысында: Батыс Қазақстан, Атырау, Маңғыстау және Ақтөбе облыстарында табиғи капиталдың жай-күйі мен экожүйелік қызметтер туралы толық түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Веб-қосымша бағдарламаның ресми сайтында https://ecokazwest.kz/region/65d20963577d62f2b15fbdb1   және «БШҒӨО» ЖШС https://fishrpc.kz/, сайтында орналастырылған, бұл пайдаланушыларға деректер мен талдау құралдарына толық қол жеткізуге мүмкіндік береді https://www.arcgis.com/apps/instant/sidebar/index.html?appid=aeaa00ea3c1f4f2784a749df450e44c2

Бүгін, 16.10.2024 ж «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығында» жергілікті этикалық комиссия мүшелері аралас форматта (онлайн және офлайн) 2025-2027 жылдарға арналған гранттық қаржыландыру конкурсына (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі) жоспарланған «Тұщы су Розенберг асшаяндарын өсіру үшін дәстүрлі емес шикізатты пайдалана отырып, тауарлық жемнің рецептерін әзірлеу және өндіру технологиясын енгізу» жобасын қарады.

Комиссия мүшелері:

Этикалық комиссия төрайымы – бас директордың орынбасары, биология ғылымдарының докторы, профессор Асылбекова С.Ж., ҚазВҒЗИ бас директорының орынбасары, биология ғылымдарының докторы, профессор Әбдібекова А.М., Микробиология және вирусология зертханасының меңгеруші., биология ғылымдарының докторы, профессор Қыдырманов А.И., бас ғылыми хатшы, PhD Мухрамова А.А., аквакультура зертхана меңгерушісі PhD Абилов Б.И., ихтиология зертханасының меңгерушісі  Сансызбаев Е.Т., гидробионттар генетикасы зертханасының меңгерушісі Адырбекова Қ.Б., гидроаналитика зертханасының меңгерушісі PhD Долгополова С.Ю.

Презентацияны жоба жетекшісі, PhD докторы, аквакультура зертханаларының ғылыми қызметкері Маратова Г.М баяндады. 

Этикалық комиссияның шешімі бойынша: зерттеу жүргізу  барысы этикалық нормаларға сәйкес келеді, ғылыми жұмыстар қоршаған ортаға және зерттеу объектісіне зиян келтірмей орындалады; Ұсынылған жоба этикалық комиссияда мақұлданды.

2024 жылы 14 қазанда «БШҒӨО» ЖШС-де «Гаммарус: биологиясы, мағынасы, зерттеуді ұйымдастырудың ерекшеліктері», атты тақырыпта  онлайн-семинар өтті. Семинар спикерлері: Фефелов Виктор Владимирович (Солтүстік филиалдың Петропавл қ. тірек пунктінің меңгерушісі) және Костюченко Данил Александрович (Алтай филиалының ғылыми қызметкері). Семинар аясында гаммарустың биологиясы мен таралу ерекшеліктері, сондай-ақ оны зерттеуге бағытталған зерттеулер жүргізу мәселелері қаралды және гаммарус балығының өнімдерін өндіру мен сатудың жалпы схемасы қаралды. Семинар спикерлері қызықтырған барлық сұрақтарға жауап берді.

Семинар 2024-2026 жылдарға арналған ғылыми-техникалық бағдарлама аясында өткізілді: «Су биологиялық ресурстарын сақтау және орнықты пайдалану үшін су айдындарының әлеуетін бағалау және қордың динамикасын модельдеу негізінде кешенді зерттеу» (ЖТН: BR23591095), тапсырма (жоба)бойынша: «Экспортқа бағдарланған биоресурс-гаммарустың Қазақстан су айдындарында оны тиімді пайдалану жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу үшін биологиялық және тұтынушылық сипаттамаларын зерттеу».

Бас директордың орынбасары, б.ғ. д., профессор Асылбекова С. Ж. төрағалығымен қызметкерлердің атқаратын лауазымы мен қызметтік перспективасына сәйкестігін қамтамасыз ету, олардың кәсіби даярлық деңгейін бағалау мақсатында және мерзімінің өтуіне байланысты «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС-де ғылыми кеңес отырысынан кейін қызметкерлерді аттестаттау өткізілді.

Аттестаттаудан филиалдардың директорлары, «БШ ҒӨО» ЖШС-де кемінде 3 ай жұмыс істеген қызметкерлер, сондай-ақ жыл басында қайта аттестаттаудан өтпеген қызметкерлер өтті.

Аттестаттаудың негізгі қағидаттары жариялылық, алқалылық, жүйелілік болып табылады.

Аттестаттаудың міндеттері:

— қызметкерлердің кәсіби деңгейін объективті бағалау және олардың атқаратын лауазымына сәйкестігі;

— «НПЦРХ» ЖШС проблемалық аймақтарын анықтау;

— қызметкерлерді неғұрлым тиімді пайдалану перспективаларын анықтау, олардың іскерлік белсенділігі мен кәсіби өсуін ынталандыру;

— орындалатын жұмыстың нәтижелері үшін кәсіби құзыреттілік пен жауапкершілік деңгейін арттыру;

— «БШ ҒӨО» ЖШС қызметкерлерінің объективті кадрлық орналасуы, «БШ ҒӨО» ЖШС ұйымдық құрылымдарындағы лауазымдарда одан әрі пайдалануды жоспарлау.

Аттестаттау қорытындысы: «БШ ҒӨО» ЖШС барлық қызметкерлері аттестаттаудан өтіп, атқаратын лауазымына сәйкестігін растады.

Бүгін, 07.10.2024, Бас бөлімшеде (Алматы қ.) 2024-2026 жылдарға арналған ғылыми-техникалық бағдарламалар аясындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары бойынша есептерді қарау жөніндегі Ғылыми/Үйлестіру кеңесі өтуде. Кеңес оффлайн және онлайн форматтарда өтуде.

 Кеңес Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитеті төрағасының орынбасары А.Қ. Бахияновтың тікелей қатысуымен, Балық шаруашылығы комитеті өкілдері: М.Қ. Қалмуратов, И.С. Махметов, А.Б. Жубаев, Б.Б. Дүйсенбай, Г.Ж. Байлинаның онлайн қатысуымен, сонымен қатар «Qazaq balyk» Республикалық балық шаруашылығы және акваөсіру қауымдастығы» ЗТБ басқарма төрағасы А.Ж. Рысбаевтың қатысуымен өтуде.

Күн тәртібінде:

— Тақырып бойынша ҒЗЖ туралы есептерді қарау: «Қазақстанның әртүрлі аймақтарының табиғи-климаттық жағдайларында инновациялық, экономикалық тиімді технологиялар мен жаңа аквакультура нысандарын әзірлеу және енгізу» (ЖТН: BR23591065) бағдарлама жетекшісі: б.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі С.Ж. Асылбекова;

— Тақырып бойынша ҒЗЖ туралы есептерді қарау: «Су биологиялық ресурстарын сақтау және орнықты пайдалану үшін су айдындарының әлеуетін бағалау және қордың динамикасын модельдеу негізінде кешенді зерттеу» (ЖТН: BR23591095) бағдарлама жетекшісі: б.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі Қ.Б. Исбеков.

 Ғылыми Кеңеспен мақұлдаған ҒЗЖ туралы есептерді «БШҒӨО» ЖШС бас директоры бекітеді және тапсырыс берушіге жолдайды.