«БШҒӨО» ЖШС-де балықтардың жаппай бактериялық вирустық инфекциясы тақырыбында онлайн-семинар өтуде

Бүгін, 2024 жылы 25 қыркүйекте «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС – ның  бас бөлімшесінде келесі тақырыпта онлайн-семинар өтуде: «Балықтың жаппай бактериялық вирустық инфекциясы. Клиникалық белгілері (зертханалық талдау үшін сынама алу әдістері)».

Онлайн-семинардың спикері «Микробиология және вирусология ғылыми-өндірістік орталығының» ғылыми қызметкері Сүлейменова Сымбат Амангелдіқызы.

Семинарға қатысушылардың басқа да сұрақтарына «Микробиология және вирусология» ҒӨО вирустар экологиясы зертханасының меңгерушісі, ветеринария ғылымдарының докторы, профессор Қыдырманов Айдын Исағалиұлы жауап берді.

 «Су биологиялық ресурстарын сақтау және орнықты пайдалану үшін олардың әлеуетін бағалау және қорлар динамикасын модельдеу негізінде су айдындарын кешенді зерттеу » (ЖРН: BR 23591095), тапсырма бойынша (жоба): «Қазақстанның негізгі балық кәсіпшілігі су айдындарындағы кәсіптік балық түрлерін ихтиопатологиялық зерттеу және балықтардың жұқпалы ауруларының жаппай таралу қаупін азайту жөніндегі кешенді іс-шараларды әзірлеу», тақырыбында 2024-2026 жылдарға арналған ғылыми-техникалық бағдарлама шеңберінде семинар ұйымдастырылды.

5 қыркүйектен бастап қазіргі уақытқа дейін «БШҒӨО» ЖШС қызметкерлерімен (экспедициялық жасақтың бастығы Макамбетов С.Ж., экспедициялық жасақтың бастығы Баққожа Ж.М., ғылыми қызметкерлер Пангереев Б.С., Игілік Р. және зертханашы Абишев Н.Б.) Іле өзені және Қапшағай суқоймасында бюджеттік бағдарламалар шеңберінде ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілуде

— 021 ББ (БТ 100) Бөлім: Қапшағай суқоймасы және Іле өзені»;

— 267 ББ (БТ 101) «Су биологиялық ресурстарын олардың әлеуетін бағалау және қорлар динамикасын модельдеу негізінде сақтау және орнықты пайдалануын үшін су айдындарын кешенді зерттеу».

— ҒТП «Балқаш-Алакөл бассейнінің қуаң аймақтарындағы (аридті) жабайы жануарларының сақталуына және орнықты пайдалануына қауіп — қатерлерді бағалай отырып түгендеу».

Қазіргі уақытта экспедициялық жасақ келесі жұмыстарды жүргізуде:

— балықтың негізгі биологиялық көрсеткіштері — ихтиологиялық материалды жинау және талдау жүруде;

— суайдындары бойынша кәсіптік ихтиофауна құрамы талдануда;

— балықтардың күзгі өрістеуге шығу зерттелуде;

-бекітілген балық кәсіпшілігі учаскелерінде табиғат пайдаланушылардың кәсіпшілік аулауына талдау жүргізілуде.

— Қапшағай суқоймасы бойынша балықтардың санын есепке алу үшін эхолотты түсірілім жасалуда.

Сонымен қатар, «Балқаш-Алакөл облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясы» РММ-нің 22.07.2024 жылғы № 30.02-02-27/656 хаты негізінде өткен жиналыстың хаттамасына сәйкес Қапшағай балық шаруашылық инспекциясы бөлімінің мамандарымен бірлесе кәсіптік балықшылардың ауларына талдау жұмыстары жүргізілуде.  

 Қапшағай суқоймасында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу кезеңінде «Балқаш-Алакөл облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясы (БАОББШИ)»  Қапшағай балық инспекциясы бөлімінің бас маманы Карбеков Е.О. қатысуда.  

5 қыркүйектен бастап қазіргі уақытқа дейін «БШҒӨО» ЖШС қызметкерлері: экспедициялық жасақтың бастығы С. Қарлыбайұлы, экспедициялық жасақтың бастығы А. Минат, кіші ғылыми қызметкер С. А. Өтеген, аға зетханашы Н.М. Жазықбаев, зертханашы Сахарин. Н. К. Алакөл көлдер жүйесінің бюджеттік бағдарламалар шеңберінде мынадай ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілуде.

 «Балық ресурстарын басқару, сақтау мен дамытуды қамтамасыз ету» 021 бюджеттік бағдарламасы аясында 100 қосалқы бағдарламасы;

«Су биологиялық ресурстарын олардың әлеуетін бағалау және қорлар динамикасын модельдеу негізінде сақтау және орнықты пайдалануын үшін су айдындарын кешенді зерттеу» (ЖТН: BR23591095).

«Балқаш-Алакөл бассейнінің қуаң аймақтарындағы (аридті) жабайы жануарларының сақталуына және орнықты пайдалануына қауіп — қатерлерді бағалай отырып түгендеу».

Қазіргі уақытта экспедициялық жасақ келесі жұмыстарды жүргізуде:

— балықтың негізгі биологиялық көрсеткіштері — ихтиологиялық материалды жинау және талдау жүруде;

— суайдындары бойынша кәсіптік ихтиофауна құрамы талдануда;

— бекітілген балық кәсіпшілігі учаскелерінде табиғат пайдаланушылардың кәсіпшілік аулауына талдау жүргізілуде.

— Алакөл көлдер жүйесіндегі балықтардың күзгі өрістеулерін зерттеу және санын есептеу мақсатында жаңғырық зондтау.

Су қоймалары бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары Алакөл балық инспекциясы бөлімінің бас маманы Ш. Куленованың қатысуымен жүргізілуде.

 Алакөл көлдер жүйесінде зерттеу жұмыстары жалғасуда.

BR21882122 «Батыс Қазақстан өңірінің табиғи-шаруашылық және әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің орнықты дамуы жасыл өсу контекстінде: кешенді талдау, тұжырымдама, болжамды бағалау және сценарийлер» ғылыми-техникалық бағдарлама бойынша жұмыстар жалғасуда.

Батыс Қазақстан филиалының қызметкерлері «БШҒӨО» ЖШС-нің  бас директорының орынбасары, б.ғ.д., «Балық ресурстары» блогы кіші жобасының басшысы С. Ж. Асылбековамен және БҚО бойынша балық инспекциясы басқармасының қызметкерлерімен бірлесіп, Көшім өзені мен Битик су қоймасына күзгі экспедициялық  іс – сапар ұйымдастырылды.

Жұмыс барысында келесі мониторингтік сынамалар: фито-және зоопланктон, зообентос, сондай-ақ су айдындарының антропогендік жүктемесі мен табиғи капиталын бағалау үшін гидрохимиялық және токсикологиялық зерттеулердің үлгілері алынды.

Ағымдағы жылы «Балық шаруашылығы ҒӨО» ЖШС қызметкерлері «Батыс Қазақстан өңірінің (Маңғыстау, Атырау, Батыс Қазақстан және Ақтөбе) табиғи-шаруашылық және әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің орнықты дамуын қамтамасыз ету жөніндегі кешенді зерттеулер» ғылыми-техникалық бағдарламасының BR21882122 «Батыс Қазақстан өңірінің табиғи-шаруашылық және әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің орнықты дамуы жасыл өсу контекстінде: кешенді талдау, тұжырымдама, болжамды бағалау және сценарийлер» (блок: балық ресурстары) тақырыбы бойынша ғылыми зерттеулерді жалғастыруда.

Каспий теңізінің жағалауындағы мониторингтік станцияларында гидрохимиялық, гидробиологиялық және ихтиологиялық сынамаларды іріктеудің күзгі кезеңін зерттеуге «Балық шаруашылығы ҒӨО» ЖШС Атырау филиалының директоры Е.Л.Кадимов, аға ғылыми қызметкер Т.А.Өтеулиев және кіші ғылыми қызметкер С.Б.Сүлейменов қатысты.

2024 жылы 12 қыркүйекте Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде «БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу үшін жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдардың өзекті міндеттерін шешудегі халықаралық ғылыми-академиялық ынтымақтастық» атты дөңгелек үстел ұйымдастырылды, оның барысында еуропалық, ресейлік және еуразиялық зерттеу орталығының жетекші профессорларының Мичиган мемлекеттік университетінің (Michigan State University, MSU) — Steven G. Pueppke и Graham Norman шетелдік қонақтарының баяндамалары тыңдалды. Шағын форматта Қазақстанның түрлі ғылыми-зерттеу институттары орындайтын ғылыми-зерттеу жобаларының мәселелері талқыланды.

️ Дөңгелек үстел барысында акваөсіру зертханасының ғылыми қызметкері Р. Т. Бараков «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС жүргізіліп жатқан ғылыми жобалар, Қазақстанның табиғи су айдындарындағы балық ресурстарын сақтау және сирек кездесетін, құрып кету қаупі төнген балық түрлерін жасанды молайту саласындағы жүргізілген зерттеулердің тәжірибесі туралы қысқаша баяндама жасады.

Ландшафттардың деградациясын геоақпараттық талдау зертханасының қызметкерлері баяндамаларды тыңдағаннан кейін жұмыс бөлмелері мен техникалық жабдықтардың тұсаукесері ұйымдастырылды.

2024 жылғы 12 қыркйекте «БШҒӨО» ЖШС аквакультура зертханасының ғылыми қызметкері Умиртаева А., Балқаш-Алакөл облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясы басшысының орынбасары Кумашев Р.М. және Алматы облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының бөлім басшысы Магзумовпен А.Б. бірлесіп, «OrganicProduct» ЖШС-нің Инвестициалық салымдар кезінде балық шаруашылығы субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша субсидиялау қағидаларының талаптарына сәйкес, объектінің паспорты бойынша шаруашылыққа сатып алынған жабдықтарды қарады.

2024 жылдың 2-6 қыркүйек аралығында Римде (Италия) орналасқан Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) Халықаралық штаб-пәтерінде, БШҒӨО гидробионттар генетикасы зертханасының меңгерушісі  Адырбекова Камила Болатқызы қатысып, аквакультура мақсатында артемия ресурстарын сақтау бойынша оқыту семинарында ауызша баяндама жасады (ағылшын тілінде) «Artemia biodiversity in Kazakhstan (genetic research)» («Қазақстандағы артемия биоәртүрлілігі» (генетикалық зерттеулер)) тақырыбы бойынша. FAO и Network of Aquaculture Centres in Asia-Pacific (NACA) ұйымдастырған оқыту жобасы, Alliance of National and International Science Organizations for the Belt and Road Regions (ANSO) және Royal Academy for Overseas Sciences (RAOS) қаржылық қолдауымен International Artemia Aquaculture Consortium (IAAC) бірлесіп.

Семинарға 15-тен астам елден келген сарапшылар қатысып, сарапшылық баяндамалар жасап, пікірталасқа ұласты, мұнда басты мәселе тұзды көлдерден алынған артемия бірегей генофондын қорғау/сақтау және сипаттау және түрдің одан әрі генетикалық каталогын жасау болып табылады.

2024 жылдың 29 тамызында «БШҒӨО» ЖШС сынақ орталығының құрамына кіретін гидроаналитика зертханасында ГОСТ ISO/IEC 17025-2019 белгіленген талаптарға сәйкестігіне зертханаішілік сапаны бақылау жүргізілді.  Зертханалық бақылауға СО жетекшісі А.А.Айтқалиева, гидроаналитика зертханасының меңгерушісі С.Ю.Долгополова және экспедициялық отряд жетекшісі Минат А. қатарлы қызметкерлер қатысты.

Зертханалық сапаны бақылаудың мақсаттары:

• зертхананың техникалық құзыреттілігін эксперименттік растау;
• өлшеу нәтижелерінің қажетті дәлдігін қамтамасыз ету;
• зертханада да, Тапсырыс беруші немесе бақылаушы органдар тарапынан да өлшеу нәтижелеріне сенімділікті қамтамасыз ету.

Зертханаішілік бақылау-талдау нәтижелерінің сенімділігін растайтын негізгі элемент болып табылады.